Top 5 bài thuốc bổ khí huyết là những bài thuốc có tác dụng bổ khí và bổ huyết chữa các chứng khí huyết đều hư, đã được chứng minh công dụng hữu hiệu trong cả lịch sử chữa bệnh, cứu người. Điểm chung của các bài thuốc này là thường gồm các vị thuốc bổ khí như: Đảng sâm, Nhân sâm. Bạch truật, Chích thảo, Hoàng kỳ và bổ huyết như Hà thủ ô, Đương quy, thục địa, Kỷ tử… nhưng có sự gia giảm, sắp xếp Quân – thần – tá – sứ khác nhau để phát huy công hiệu.
Top 1: bài thuốc “Bổ dương ngũ hoàn thang”
Bài thuốc gồm 7 dược liệu là: Hoàng kỳ (sống) 120g; Đương quy vĩ 8g; Xích thược 6g; Địa long 4g; Xuyên khung 4g; Đào nhân 4g; Hồng hoa 4g. Trong đó Hoàng kỹ đóng vai trò chủ vị, với liều cao để bổ khí của tỳ vị, làm cho khí vượng, thúc đẩy huyết hành khứ ứ mà không làm hại đến chính khí. Quy vĩ để hoạt huyết, khứ ứ song không làm hại huyết. Đào nhân, Hồng hoa, Xích thược giúp Quy vĩ hoạt huyết, khứ ứ. Địa long để thông kinh hoạt lạc. Phương thuốc này phù hợp với chứng bán thân bất toại có chính khí hư làm huyết mạch không thông lợi.
Bài thuốc được sắc uống ngày 1 thang với công năng bổ khí, hoạt huyết, thông lạc, chủ trị các chứng: Bán thân bất toại, méo mồm, lệch mắt, nói khó, chảy dãi, đái nhiều hoặc đái dầm, rêu lưỡi trắng, mạch hoãn.
Ngày nay bài thuốc được dùng điều trị các bệnh mạch máu não, liệt thần kinh mặt, di chứng bệnh bại liệt, di chứng sau chấn thương não, đau dây thần kinh toạ, viêm dây thần kinh, phế khí thũng.
Nghiên cứu tác dụng điều trị của bài thuốc “bổ dương hoàn ngũ thang” trên các bệnh nhân (BN) nhồi máu não (NMN) sau giai đoạn cấp tại viện Y Học Cổ Truyền Quân đội (YHCTQĐ) từ 2/2008 đến 10/2009.
Kết luận: Bổ dương ngũ hoàn thang có tác dụng điều trị rõ rệt:
- Số bệnh nhân không rối loạn ý thức tăng lên đến 54,9% so với trước đó
- 58,1% bệnh nhân sau điều trị cải thiện được 2 độ mức độ liệt (theo thang điểm Henry)
- Khả năng sinh hoạt độc lập, không phụ thuộc vào người khác & làm chủ được hành vi, cử động toàn thân của bệnh nhân được cải thiện rõ rệt (thể hiện qua điểm Barthel & thang điểm Orgogozo, khác biệt có ý nghĩa thống kê (p <0,001) so với trước điều trị.)
- Sau 30 ngày điều trị, tỷ lệ bệnh nhân nhồi máu não được đánh giá khỏi là 16,1%, đỡ nhiều tổng thể các chức năng lên tới 67,7%
Top 2: bài thuốc “Bát trân thang”
| Dương quy (tẩm rượu) | 12 g | Bạch thược | 12 g |
| Bạch linh | 12 g | Xuyên khung | 6 – 8 g |
| Đại táo | 2 quả | Đảng sâm | 12 g |
| Bạch truật (sao) | 12 g | Thục địa | 12 g |
| Chích thảo | 2 – 4 g | Sinh khương | 2 – 3 lát. |
- Cách dùng: Sắc nước uống.
- Tác dụng: Ích khí bổ huyết.
- Giải: Bài thuốc gồm 2 bài là Tứ vật và Tứ quân hợp lại thành một bài thuốc có tác dụng song bổ khí huyết. Trong bài này, Tứ quân bổ khí mà tứ vật bổ huyết; Sinh khương, Đại táo dùng để điều hòa vinh vệ.
- Ứng dụng trên lâm sàng để chữa:
- Chứng bệnh lâu ngày làm cho cơ thể suy nhược có hội chứng bệnh lý khí hư và huyết hư.
- Bài này gia thêm 2 vị Hoàng kỳ và Nhục quế gọi là bài Thập toàn Đại bổ thang (Y học Phát minh), trị chứng khí huyết hư thiên về hư hàn.
- Nếu bỏ Xuyên khung mà gia Hoàng kỳ, Nhục quế, Ngũ vị tử, Viễn chí, Trần bì, Khương , Táo thì gọi là Bài Nhâm sâm dưỡng sinh thang (hòa tễ cục phương). Trị bệnh giống như Thập toàn đại bổ lại có thêm tác dụng dưỡng tâm an thần.
Top 3: bài thuốc “Thập toàn bổ chính thang” (Hải thượng Y tôn tâm lĩnh)
| Nhân sâm | 6 g | Chích hoàng kỳ | 8 g |
| Bạch linh | 10 g | Đỗ trọng sống | 4 g |
| Táo nhân | 8 g | Đương quy | 4 – 8 g |
| Bạch thược | 8 g | Bạch truật | 8 g |
| Tục đoạn | 8 g | Ngưu tất | 8 g |
| Nhục quế | 3 g | Đại táo | 2 quả |
- Cách dùng: Sắc uống.
- Chủ trị: Các chứng tâm tỳ dương hư, khí huyết 5 tạng đều tổn thương, tự ra mồ hôi, sợ lạnh, mình nóng, lưng đau:
- Nếu tâm nhiệt gia Đăng tâm, tâm huyết hư gia Thục địa.
- Trường hợp ngoại cảm bỏ Sâm thêm Sài hồ, Gừng sống.
- Khí trệ thêm Mộc hương, ho thêm Sâm, Kỳ, Mạch môn.
- Bài này là bài Thập toàn đại bổ bỏ Xuyên khung, Thục địa, Cam thảo gia Táo nhân, Đỗ trọng, Ngưu tất, tục đoạn.
Top 4: bài thuốc “Tư bổ khí huyết phương” (Hải thượng Y tôn tâm lĩnh)
| Thục địa | 16 g | Táo nhân | 16 g |
| Nhân sâm | 12 g | Ngưu tất | 12 g |
| Mạch môn | 12 g | Đương quy | 6 – 12 g |
| Nhục quế | 2 – 3 g | Ngũ vị | 3 g |
| Đại táo | 2 quả | Gừng sống | 3 lát |
- Có tác dụng Bổ khí huyết.
- Cách dùng: Sắc nước uống
Top 5: bài thuốc “Thất bảo mỹ nhiệm đơn” (Thiết ứng thiết)
| Hà thủ ô | 300 g | Đương quy (rửa với rượu) | 300 g |
| Phá cố chỉ | 160 g | Bạch linh | 300 g |
| Ngưu tất | 300 g | Câu kỷ tử (tẩm rượu) | 300 g |
| Thỏ ty tử (tẩm rượu sao) | 300 g |
- Cách dùng: Hà thủ ô trộn với đậu đen, 9 lần chưng, 9 lần phơi; Bạch linh trộn với sữa, sao. Ngưu tất tẩm rượu chưng cung với Hà thủ ô ở lần thứ 7 về sau; Phá cố chỉ trộn với mè đen sao qua. Tất cả đều sao tán nhỏ, luyện mật làm hoàn, làm thuốc tễ 10g/1 hoàn. Mỗi lần uống 2 hoàn trước khi đi ngủ.
- Tác dụng: Bổ thận tráng dương, ích tinh bổ khí huyết.
- Giải: Trong bài Hà thủ ô bổ khí, ích tinh huyết là chủ dược. bạch phục linh giao tâm thận kiện tỳ trừ thấp. Ngưu tất bổ ích can thận làm mạnh gân cốt, hoạt huyết. Câu kỷ tử tư can thận ích tinh huyết. Thổ ty tử bổ ích can thận trợ dương ích tinh; Phá cố chỉ bổ thận tráng dương. Các vị hợp lại thahf bài thuốc bổ thận tráng dương, ích bổ khí huyết rất tốt.
- Ứng dụng trên lâm sàng: bài thuốc được dùng chữa các chứng khí huyết bất túc sau khi mắc bệnh lâu ngày:
- Trường hợp bệnh nhân bị tai biến mạch máu não, chân tay tê dại, phụ nữ băng huyết, đới hạ, khí huyết hư nhược, nam giới suy sinh dục không có con, di tinh, hoạt tinh đều dùng có hiệu quả.
- Bài này dùng chữa chứng tiêu khát có hiệu quả tốt.
Ý kiến của bạn